Vandaar zijn oproep om een nationaal coronaplatform voor wetenschappers op te zetten, waartoe hij met een aantal collega’s uit de Slackgroep in een brief opriep. Het moet een plek zijn waar wetenschappers vragen kunnen plaatsen, ideeën, al het onderzoek moet er te vinden zijn. En er moet natuurlijk plek zijn voor discussie. Afgelopen donderdag werd die door NRC opgepikt.“De belangrijkste vraag is: hoe komen we hieruit? Dat is niet meer een probleem dat het RIVM in zijn eentje kan oplossen. Er zijn te veel geheel nieuwe vragen: over gedrag, over de maatschappij, over de economie. Dat is voor geen enkel overheidsinstituut te behappen.”Hoe is er op jullie oproep voor een meer open en gecoördineerde aanpak gereageerd?“Ik zie allerlei dingen achter de gordijnen heen en weer bewegen. Maar niet meer dan dat. Er waren veel positieve reacties, van de VSNU en zelfs vanuit het outbreak management team. Maar feit is dat ik op vrijdag al een telefoontje had kunnen krijgen en dat is nog niet gebeurd. Dus ben ik maar grassroots verder gegaan, door ook strategiesversuscorona.com op te richten. Daar denken we na over exitstrategieën.”Hoe reageren wetenschappers op je initiatief?“Er waren er bij die zeiden: ‘ik moet kijken of ik er wel uren voor kan krijgen.’ Wat is dat voor iets, we zitten toch allemaal thuis?! Toen de Amerikanen de atoombom wilden bouwen, wendden ze daar alle kennis en kunde die ze in huis hadden voor aan. Toen zei niemand: kijken of ik daar uren voor heb. Maar dat denken is er nog niet.Daarom vind ik een nationaal platform nodig: als overheid moet je een beroep doen op je mensen. Op je instituten. Zorg dat het gebeurt, dat niet die anderhalve man en een paardenkop het moet gaan doen. Dit is voor elke wetenschapper die nu actief is de belangrijkste vraag die hij of zij in heel z’n leven krijgt. Dit is onze Tweede Wereldoorlog.”
Het RIVM heeft inmiddels een Corona Gedragsunit opgericht. Is dat niet genoeg coördinatie?
“Dat is ook goed. Alleen is in mijn ogen het probleem niet dat er geen gedragsunit is, maar dat de ene groep wetenschappers niet wist wat de andere deed. Het heeft ook te maken met zoveel andere vakgebieden, met psychiatrie, economie, ethiek, recht, enzovoort. Mobiliseer al die energie.”
Hoe zie je je eigen rol?
“Ik ben methodoloog en dus geen gedragswetenschapper of epidemioloog. Maar wat relevant is, is dat ik veel heb gedaan met open wetenschap. Daar heb ik veel ervaring mee, onder meer de statistische analyse van data van het Reproducibility Project: Psychology is deels vanuit Amsterdam gecoördineerd. Ik ken de manier van werken dus goed: het ad hoc opzetten van studies, met verschillende onderzoeksgroepen samen aan een vraagstuk werken, methoden en data en code met elkaar delen en niet zozeer inzetten op één optimaal model, maar vanuit zoveel mogelijk disciplines aan modellen werken.
In de Open Science traditie heb je bijvoorbeeld het many analysts paradigma, waarin je verschillende modelleurs dezelfde vraag laat beantwoorden. Dat kan hier ook nuttig zijn. Daarnaast is het gebruikelijk om voorspellingsmodellen te ontwikkelen in competities, waarin verschillende teams meedoen om het beste model te maken. Zo’n systeem zetten we nu ook op met strategiesversuscorona.com: daar gaan we verschillende teams exitstrategieën laten bedenken.”
Doel je onder meer op de modellen die het RIVM gebruikt om het beleid te bepalen?
“Ja ik heb heel grote bewondering voor de mensen bij het RIVM die dat doen. En ik vind eigenlijk dat ze het heel goed gedaan hebben tot nu toe. Wat ik ook echt opmerkelijk vond: we hadden een videocall met de Slackgroep, en de mensen van het RIVM waren zo open! Ze zeiden gewoon eerlijk dat ze problemen hebben met bepaalde parameters, en dat ze daar mensen voor nodig hebben. Ze gaven ruiterlijk toe dat ze grote onzekerheden hebben. Dat is ook wel uniek.
Die openheid is goed, maar nu is er een grotere inspanning nodig. Ik snap dat een hoop van deze zaken strategisch gevoelig zijn en dat ze dus niet alles zomaar open kunnen gooien. Maar al het potentieel in Nederland moet gebruikt gaan worden. Dat is van groter belang.”
Bedoel je dat er een balans gezocht moet worden tussen levens redden en de economie redden?
“Je moet mensen oplossingen bieden in redelijkheid. Mensen verliezen hun baan, gaan failliet. Dat zit niet in de rekenmodellen. Ik zag dat iemand schreef: we moeten het virus helemaal uitroeien, de boel net zolang op slot tot het helemaal weg is. Maar dan is ook de hele maatschappij weg. Die afweging is ook het domein van de economen, psychologen, politicologen.”
Mensen verliezen hun baan, gaan failliet. Dat zit niet in de rekenmodellen.
