Amerika is van een fiscale klif gestort. Omdat de Republikeinen en Democraten in het congres het niet voor de deadline eens werden over de juiste maatregelen, staan toeristen bij de nationale parken straks voor een dicht hek en moeten we wachten op de economische cijfers.
Het is een totaal onnodige flater, die puur en alleen het gevolg is van machtsspelletjes tussen politici die weigeren het belang van hun land voorop te stellen. Vooral de Tea Party lag dwars en schiet daarmee zichzelf in de voet. De heersende opinie: de politici hebben er een zooitje van gemaakt.
De leiders in China en Rusland lachen in hun vuistje. Tot een paar jaar geleden geloofde ik nog dat democratie zich als een olievlek zou verspreiden over de nog niet verlichte landen. In Afrika, in Latijns-Amerika, wie weet straks in Rusland en China. Van dat geloof is niets meer over. De ondemocratische mogendheden staan sterker dan ooit en opkomende landen kopiëren hun in plaats van ons systeem.
Je zou ze haast gelijk geven.
Het feest dat democratie heet lijkt steeds meer verworden tot een slaapverwekkend en tijdrovend ritueel. Een hoofdpijndossier. Dat wat ons sterker en zelfverzekerder zou moeten maken, maakt ons zwakker en weifelender.
De democratische samenleving van nu doet me denken aan een patiënt die lijdt aan een auto-immuunziekte: het afweersysteem is er om de mens te beschermen en gezond te houden, maar keert zich tegen zijn gastheer en doet die meer kwaad dan goed.
Nederlanders verlangen naar een sterke leider, bleek vorige maand uit een opiniepeiling. Dan maar iets minder democratie, als er maar meer duidelijkheid kwam. De burger is het gedraai zat. In crisistijd moeten er snel besluiten genomen worden, niet eindeloos onderhandeld en overlegd, zeker als de partijen alleen maar uit lijken te zijn op eigen gewin en het dwarsbomen van plannen van de ander.
In Ierland zijn ze alvast op weg. Daar wordt binnenkort hoogstwaarschijnlijk de senaat afgeschaft. Te duur, vindt de regering. Te bureaucratisch. De Ierse senaat kan niets anders doen dan wetsvoorstellen vertragen. Het besluit levert 20 miljoen op en wordt vooral gebracht als een bezuiniging, maar er gaat ook een signaal vanuit: dit soort democratische instanties zijn niet meer van deze tijd.
Kijk naar wat voor situatie Nederland momenteel zit en het zal geen verbazing wekken als Maurice de Hond straks met een onderzoekje komt waaruit blijkt dat een meerderheid van de Nederlanders hetzelfde wil als de Ieren: afschaffen die eerste kamer. Minder democratie, meer besluitvaardigheid.
Nu is daarvoor nog best wat te zeggen, maar de vraag is wat de volgende stap zou zijn.
Is minder democratie inderdaad de oplossing? De enige manier om te concurreren met de hard rennende landen zonder blok aan hun been? Ik denk het niet. Mensen willen een leider met veel macht, zolang die doet wat zij zeggen. Dat is nou juist het akelige van sterke leiders: na een tijdje beginnen ze er sterke gedachten op na te houden, sterk aan hun positie te hechten en een sterke hekel te krijgen aan kritische geluiden.
Een samenleving kan alleen gezond blijven als er voldoende serieuze tegengeluiden zijn georganiseerd.
Wat we nodig hebben is niet minder democratie, maar een constructievere democratie. Het immuunsysteem moet niet gedempt of uitgeschakeld, maar terug in balans gebracht. De bal daarvoor ligt bij ons allemaal, maar allereerst bij de politiek.Zolang men in de parlementen van deze wereld met niets anders bezig lijkt dan op zichzelf staande spelletjes te spelen, elkaar te dwarsbomen om vooral niet de dalen in de peilingen en de kiezer op korte termijn plezier te doen, dan dan zal diezelfde kiezer zich nog meer van hen afkeren.
Dat is slecht voor de politiek, slecht voor de kiezer en slecht voor de samenleving.
Als we willen voorkomen dat we definitief afglijden naar de post-democratie waar Joris Luyendijk het steeds over heeft, of nog erger, een dictatuur waar één leider het voor het zeggen heeft, moeten de politiek zichzelf heel snel vernieuwen. Anders vrees ik dat we straks van een veel hoger klif gaan storten.
Dit artikel verscheen ook op www.vk.nl